Lezzetli olan besinlerin aynı zamanda sağlığımız için de faydalı olması, çok sık rastladığımız bir durum değil, ancak konu zeytinyağı olduğunda tadından vazgeçemediğimiz bu lezzetin faydaları da saymakla bitmiyor.
Binlerce yıldır Akdeniz Mutfağı’nda Antik Yunanlılar ve Romalılar tarafından kullanılan zeytinyağı, bugün de ülkemizde en fazla tercih edilen ve yemeklerde kullanılan yağların başında geliyor. Beslenme uzmanları da zeytinyağı, kuruyemiş ve yağlı balıkların yer aldığı Akdeniz beslenme tarzının sağlıklı yağların uzun yaşamın sırrı olduğuna inanıyor. Aynı zamanda zeytinyağı, kolesterol seviyesini kontrol altına almaya, kemiklerin güçlenmesine ve insanların kendilerini ruhen daha iyi hissetmelerine de yardımcıdır.
Stephanie Eckelkamp’ın yazdığı ve “About Olive Oil” tarafından yayınlanan Zeytinyağının Sağlığa 12 Faydası adlı yazısını sizin için tercüme edip paylaştık.*
Natürel sızma zeytinyağı polifenol deposu olarak bilinir. Güçlü bir antioksidan olan polifenol meyvelerde, sebzelerde ve zeytinde bol miktarda bulunur. Polifenol özellikle kanser, kalp hastalıkları, diyabet ve demansa neden olan oksidatif stresin azaltılmasına yardımcı olur. Zeytinyağında bol miktarda bulunan iki polifenol, antioksidan, ağrı kesici, kanserle mücadele, nöroprotektif ve antimikrobiyal özelliklere sahip olan hidroksitirosol ve oleokantaldır.
Zeytinyağı birçok açıdan kalp dostu besin olarak bilinir. Yapılan akademik araştırmalar gösteriyor ki, her gün yemeklere eklenen 4 yemek kaşığı zeytinyağı, kalp krizi ve felç gibi kalp ve damar rahatsızlıklarının oluşma riskini %30 civarında azaltıyor. Ayrıca natürel sızma zeytinyağı kolesterol seviyesini dengeleyip kan basıncını da düzenlemeye yardımcı olur.
Herhangi bir gıda, kanserin oluşmasını engellemese de, Akdeniz ülkelerinde kanser vakalarının daha düşük seviyelerde görülmesinin nedeni zeytinyağı tüketimi olabilir. 2020 yılında yapılan araştırmalara göre, natürel sızma zeytinyağı, kolorektal kanseri önleyen bağırsak bakterilerinin gelişimine katkı sağlıyor. Aynı zamanda daha eski araştırmalar da zeytinyağı tüketen kadınların kolon ya da meme kanserine yakalanma risklerinin daha az olduğunu ortaya koyuyor. Oleik asit, hidroksitirosol, oleokantal, fitosteroller ve skualen zeytinyağında bulunan kanseri önleyici bileşenlerdir.
Oksidatif stres, Alzheimer gibi nörodejeneratif hastalıklara neden olmaktadır. Ancak natürel sızma zeytinyağında bulunan antioksidan polifenoller, özellikle oleokantal, oksidatif stresin yarattığı etkileri minimize etmeye yardımcı olur. 2019 yılında hayvanlar üzerinde yapılan bir çalışmaya göre oleokantal bakımından zengin zeytinyağı kan-beyin bariyer fonksiyonunu yenilemeye ve Alzheimer’a neden olan nöro iltihaplanmanın yavaşlamasına destek oluyor.
Zeytinyağının beyni besleyen besin öğeleri aynı zamanda pozitif ruh haline de katkı sağlıyor. 2010, 2017 ve 2019 yıllarında yapılan çalışmalar, Akdeniz tarzı beslenme şekilleri depresyon tedavisinde kullanıldığını ortaya koydu. Çalışmalardan birinde, zeytinyağı içeren 12 haftalık Akdeniz diyeti sonrasında, katılımcıların %30’unun orta ya da ağır şiddetli depresyonu hafiflemeye başlamıştır.
Benzer farklı araştırmalar da gösteriyor ki zeytinyağının faydalı yağları merkez sinir sistemini destekliyor, hücrelerin fonksiyonel işlevlerine katkı sağlıyor ve serotonin seviyesinin yükselmesine yardımcı oluyor.
Eğer kireçlenme ya da benzer kronik iltihaplanma rahatsızlıklarından şikayetiniz varsa, o zaman beslenme programınıza zeytinyağını mutlaka ilave etmeniz gerekir. Zeytinyağında bulunan mono doymamış yağlar, eklem iltihabı gibi rahatsızlıklara neden olan C-reaktif protein seviyesinin düşürmektedir. Aynı zamanda natürel sızma zeytinyağında bulunan oleokantal polifenolü, güçlü bir anti-enflamatuar olan ibuprofen’e benzer bir etki yaratmaktadır. Bazı uzmanlar, düzenli olarak oleokantal içeren yiyeceklerin tüketmenin iltihap rahatsızlıklarının riskini azalttığına inanıyor.
2018 yılında yapılan bir araştırma gösteriyor ki, zeytinyağı kullanan kadınların kemik yoğunluğu da artıyor. Kemikleri için kalsiyum ve D vitamini kullanan kadınlar arasında yapılan araştırma da aynı sonucu vermiştir. Zeytinyağında bulunan polifenoller, kemik erimesinin önlenmesine ve kemiklerin mevcut yapısını korumasına yardımcıdır.
Bağırsak florası sindirim sisteminizden ruh halinize, hatta cildinize kadar tüm vücut fonksiyonları üzerinde etkilidir. Günde 1,5 yemek kaşığı natürel sızma zeytinyağı tüketmek, bağırsaklardaki faydalı bakterilerin sayısının artmasını sağlar.
İster soğuk algınlığından korunmak, isterseniz kanseri önlemek için, sağlıklı bir bağışıklık sistemi hayati önem taşır. Bu yüzden bağışıklık sisteminiz sağlıklı yağları gerçekten çok sever. 2015 yılında yapılan bir araştırmaya göre, her gün 3 yemek kaşığı natürel sızma zeytinyağı yemek, bağışıklık hücresi olarak bilinen T-hücrelerini arttırır ve aktif çalışmasını sağlar. Diğer yandan, mısır yağı, tereyağı ya da soya yağı bu faydaları sağlamıyor. Aynı zamanda bazı araştırmacılar zeytinyağının Covid-19 ile mücadele etmede de faydalı olduğunu öne sürüyor.
Faydalı yağlar, özellikle tip 2 diyabetin tedavisinde kullanılan temel gıdalardan birisidir. 2017 yılında yapılan araştırma sonuçlarına göre, açlık şeker seviyesi en düşük ve diyabete yakalanma riski %16 daha az olan kişiler zeytinyağını en çok tüketen kişilerdir.
Zeytinyağı kan şekeri seviyesini sabit tuttuğu için, aynı zamanda kilo kontrolü için de birebirdir, bu nedenle yağsız salataların soslarında natürel sızma zeytinyağı ve sirke kullanılır. 2018 yılında kilolu kadınlar arasında yapılan araştırma, her gün kahvaltıda 1 yemek kaşığı zeytinyağı yiyen kadınların, soya yağı tüketen kadınlara göre daha fazla kilo kaybettiğini ve kan basınçlarının düştüğünü ortaya koymuştur. Daha eski araştırmalar da zeytinyağı tüketilen Akdeniz beslenme tarzının kilo aldırmadığını gösteriyor.
2018 yılında yapılan bir araştırmaya göre, natürel sızma zeytinyağı, tüm pişirme yağları içinde ısıya en fazla direnç gösteren yağdır, bu da 175-210 °C gibi yüksek ısıda da pişirebilen zeytinyağının sote, pişirme hatta kızartmada bile kullanılabileceğini gösterir. Aynı zamanda domates, patlıcan ve balkabağı gibi pişirilerek tüketilen sebzeler zeytinyağı ile hazırlandığında sebzede bulunan antioksidan miktarı daha fazla artıyor.
Sonuç olarak, zeytinyağı pişirme yağı olarak kullanılsa da kullanılmasa insan vücudu için tepeden tırnağa fayda sağlıyor. Bu yüzden, altın değerindeki bu gıdayı günlük öğünlerinizden eksik etmeyin.
Sonuç olarak, zeytinyağı pişirme yağı olarak kullanılsa da kullanılmasa insan vücudu için tepeden tırnağa fayda sağlıyor. Bu yüzden, altın değerindeki bu gıdayı günlük öğünlerinizden eksik etmeyin.
* Eckelkamp, S (2021, Ocak 28). 12 Surprising Health Benefits Of Olive Oil. Erişim linki:
https://www.aboutoliveoil.org/12-surprising-health-benefits-of-olive-oil
